Dzieła Jana Heweliusza
Wyjątkowa kolekcja obejmuje pięć drukowanych traktatów astronomicznych autorstwa Heweliusza. W jej skład wchodzi pięć unikatowych na światową skalę egzemplarzy: Selenographia i Cometographia – obie z odręczną dedykacją astronoma dla Biblioteki Rady Miasta Gdańska, której spadkobierczynią jest PAN Biblioteka Gdańska oraz Selenographia, Machinae coelestis pars prior i Machinae coelestis pars posterior z ilustracjami ręcznie kolorowanymi przez […]
Trybunał Koronny Lubelski
Akta Trybunału Koronnego Lubelskiego są wyjątkowym świadectwem działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na ustrój systemu sądownictwa w I Rzeczypospolitej. Był instytucją, która wyrażała istotę demokracji szlacheckiej, instancją sądową kolegialną i niezależną od panującego. Sądzili w nim wybierani przez szlachtę sędziowie, którzy z racji wyznawanych idei, zapewniać mieli stronom sporu równość wobec prawa. Materiały archiwalne […]
Rękopis zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „W żalu najczystszym”
Rękopis zbioru wierszy pt. „W żalu najczystszym” złożony, oprawiony i ilustrowany przez Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, najważniejszego poetę literackiego Pokolenia Kolumbów, obejmuje pisane w czasie okupacji hitlerowskiej wiersze Baczyńskiego. Są one świadectwem trwałości polskiej kultury i siły poezji, która ma moc przekraczania wojennej rzeczywistości. To ręcznie wykonany artefakt będący wysokiej klasy dziełem literackim, jak i plastycznym. […]
Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku
Unikatowa kolekcja dokumentów dźwiękowych nagranych w pierwszym miesiącu II wojny światowej w atakowanej przez wojska niemieckie Warszawie obejmuje 93 płyty gramofonowe. Utrwalono na nich przemówienia, komunikaty i pieśni, wykonywane w studio przy ul. Zielnej lub nadawane przez radiostację „Warszawa II” na terenie byłego Fortu Mokotowskiego. Wśród przemówień szczególną wartość historyczną mają utrwalone wystąpienia prezydenta miasta […]
Mapa Księstwa Pszczyńskiego
Wielkoformatowa wielobarwna rękopiśmienna mapa z 1636 roku została wykonana przez projektanta twierdz śląskich Andreasa Hindenberga na zamówienie panującego ówcześnie w górnośląskim Wolnym Stanowym Państwie Pszczyńskim (Freie Standesherrschaft Pless) hrabiego Seyfrieda II von Promnitz. Miała pomóc w inwentaryzacji dóbr pszczyńskich po przejściu na tym terenie wojny trzydziestoletniej (1681-1648) oraz w rozgraniczeniu terenów spornych między rodem Promnitz […]
Rękopiśmienna spuścizna Juliusza Słowackiego
Zakład Narodowy im. Ossolińskich jest skarbnicą najcenniejszego i najbardziej kompletnego zbioru autografów Juliusza Słowackiego, jego poematów, utworów lirycznych, dramatów oraz pism filozoficznych i politycznych. Począwszy od lat międzywojennych Ossolineum nazywane jest „Domem Słowackiego” ze względu na ilość i wartość posiadanych manuskryptów, a także rolę w zabezpieczaniu i upowszechnianiu ocalałej spuścizny. Obejmuje ona 27 utworów poety, […]
Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego
Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z folwarkami y wsiami do niego należącemi Dóbr Jaśnie Oświeconego Xięcia JMC Hieronima Radziwiłła […] z wymiaru geometrycznego sporządzonego 1781 roku [przez Leonarda Targońskiego], zwany potocznie Atlasem Radziwiłłowskim – to jedyny egzemplarz w Polsce i na świecie, stanowiący bezcenne źródło kartograficzne dla rekonstrukcji XVIII-wiecznego kształtu przestrzennego południowego Podlasia. Obejmuje 50 […]
Rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego
Rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego to arcydzieło polskiego dramatu epoki romantyzmu. Stanowi jedyny znany i kompletny autograf tego utworu. „Balladyna” łączy w sobie tragedię i komedię, fantastykę i ludowość oraz podejmuje tematykę zbrodni, sprawiedliwej kary i niszczącej siły władzy. Od ponad 150 lat pozostaje jednym z najczęściej wystawianych na polskich scenach tekstów dramatycznych. Utwór stanowi obowiązkową […]
Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca
Ordynacja Zamojska, to kompleks dóbr ziemskich założony przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego (1542-1605). Jej istnienie zatwierdziła konstytucja sejmowa uchwalona w 1589 r. Ordynacja obejmowała w szczytowym okresie funkcjonowania 371 tys. ha, w tym 8 miast (Zamość, Goraj, Janów, Kraśnik, Krzeszów, Szczebrzeszyn, Tarnogród, Tomaszów) i 157 innych miejscowości. Przetrwała okres zaborów w XIX w. i […]
Kolekcja utworów Fryderyka Chopina
Kolekcję utworów Fryderyka Chopina tworzą bezcenne oryginalne rękopisy (autografy muzyczne) utworów skomponowanych przez światowej sławy polskiego kompozytora i pianistę. Są to: Scherzo (E-dur) pour le piano, Barcarolla (Fis-dur) op. 60, Mazurek (Cis-moll) op. 50 nr 3, Mazurek (E-moll) op. 17 nr 2, Mazurek (As-dur) op. 7 nr 4. Fryderyk Chopin (1810-1849), jeden z najsłynniejszych pianistów […]