Data 1579-1811

Instytucja przechowująca Archiwum Państwowe w Lublinie

Akta Trybunału Koronnego Lubelskiego są wyjątkowym świadectwem działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na ustrój systemu sądownictwa w I Rzeczypospolitej. Był instytucją, która wyrażała istotę demokracji szlacheckiej, instancją sądową kolegialną i niezależną od panującego. Sądzili w nim wybierani przez szlachtę sędziowie, którzy z racji wyznawanych idei, zapewniać mieli stronom sporu równość wobec prawa.

Materiały archiwalne pozostałe po działalności Trybunału były wytwarzane przez trzy wieki od 1578 r. do 1794 r. Obejmują one dokumentację sądową spraw wnoszonych z ogromnego obszaru Rzeczypospolitej (Małopolski i województw wschodnich) i niosą olbrzymią wartość informacyjną na temat dziejów magnaterii, stanu szlacheckiego i duchownego.

Lublin jako miasto trybunalskie, będące siedzibą tego organu władzy, stawał się na czas sesji sądu centrum życia politycznego i kulturalnego. Do miasta zjeżdżali wtedy królowie i magnateria.

Akta przechowywano w Lublinie do czasu likwidacji Trybunału po rozbiorach państwa polskiego. Część z nich w 1835 r. wywieziono do Warszawy, gdzie spłonęły w 1944 r., a część w XIX w. przekazano do Wilna, skąd powróciły do Lublina w 1919 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Od tego momentu są przechowywane w Archiwum Państwowym w Lublinie.