Akt pamiątkowy objęcia Górnego Śląska przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej podpisany 16 lipca 1922 r. w Katowicach
Pamiątka zjednoczenia Górnego Śląska z Polską
Akt objęcia Górnego Śląska przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej nawiązuje do wersalskiego traktatu pokojowego zawartego po I wojnie światowej pomiędzy zwycięskimi mocarstwami a Niemcami, zapowiedzianego w nim plebiscytu i podjętej przez Konferencję Ambasadorów decyzji o podziale Górnego Śląska. 20 października 1921 roku zapadła decyzja o podziale Górnego Śląska, na mocy której Niemcy i Polska zostały zobowiązane do podpisania konwencji o ustroju gospodarczym i ochronie mniejszości narodowych na podzielonym terenie. W czerwcu 1922 roku wojsko polskie wkroczyło do Katowic, a potem kolejno do Królewskiej Huty, Lublińca, Tarnowskich Gór, Pszczyny i Rybnika. Uroczystości przejęcia stref obszaru plebiscytowego zostały zakończone 16 lipca 1922 roku podpisaniem w katowickim Parku Kościuszki aktu przejęcia przez Polskę części Górnego Śląska.
Akt jest jednym z najcenniejszych dokumentów z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach. Dokument, składający się z dwóch luźnych kart z papieru czerpanego, został opracowany graficznie i wykonany przez znanego górnośląskiego artystę malarza Stanisława Ligonia. Upamiętnia symboliczne przyłączenie do Polski ziem, które przez kilkaset lat pozostawały poza jej obszarem. Akt został podpisany podczas uroczystości kończących proces przejmowania części ziem Górnego Śląska w obecności ponad 150 przedstawicieli najwyższych władz państwowych i regionalnych oraz oficjalnych delegacji z całego kraju. Wydarzenie to wieńczyło kilkuletni okres zmagań dyplomatycznych i militarnych o sporny region, w których stronami była odrodzona Polska i pokonane w I wojnie światowej Niemcy. Na tym przykładzie widać wyraźnie, że chociaż odzyskanie przez Polskę niepodległości jest powszechnie kojarzone z datą 11 listopada 1918 roku, to jednak formowanie się państwa polskiego nie zamknęło się w jednym dniu, a proces ten był o wiele bardziej skomplikowany i rozciągnięty w czasie.
Przed II wojną światową dokument był przechowywany w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, a po utworzeniu w 1929 r. Muzeum Śląskiego w Katowicach został tam przekazany. W latach II wojny światowej, wraz z pozostałymi zbiorami zlikwidowanego przez Niemców muzeum, został przeniesiony do Oberschlesisches Landesmuseum w Bytomiu. Tam przetrwał wojnę, a jesienią 1951 r., w ramach ogólnopolskiej akcji scalania archiwaliów został przekazany do Archiwum Państwowego w Katowicach, gdzie jest przechowywany do dziś.