Zapisy dążeń narodu polskiego do odzyskania niepodległości
Dokumenty przedstawiają dążenie narodu polskiego do odzyskania niepodległości państwa utraconej w wyniku trzech rozbiorów. Powstanie styczniowe stało się symbolem patriotyzmu Polaków oraz ich gotowości do walki o utrzymanie polskości i wywołało rezonans międzynarodowy głównie wśród uciśnionych narodów i uciskanych klas społecznych. Przyczyniło się także do radykalizacji ich postaw, wpływając na rozwój ruchów narodowowyzwoleńczych w innych krajach europejskich. Akta odnoszą się do wydarzenia o szczególnym znaczeniu dla dużej części Europy i mają wartość społeczną przekraczającą granice kultury narodowej. Obrazując działania polskiej Organizacji Narodowej, ukazują fenomen tworzącego się tajemnego państwa polskiego oraz odtwarzają ważny fragment historii Polski pod zaborami, a także przekazują istotne informacje na temat miejsca wydarzeń, które opisują.
Akta polskiego państwa podziemnego (1861-1864) przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych zostały w dużej części przejęte po II wojnie światowej z Muzeum Narodowego w Warszawie (były to darowizny dla muzeum od osób prywatnych z lat 1917–1938). Część dokumentów przekazało w latach 50. XX wieku Archiwum Komitetu Centralnego PZPR, które weszło w ich posiadanie, konfiskując materiały osób prywatnych i instytucji. Są to również rozmaite nabytki nieudokumentowane, zakupione bądź podarowane, oraz rewindykaty z ZSRR.
Fotografie: Karol Zgliński