Pamięć Polski

Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata wzbogaciła się w 2021 roku o nowe, unikatowe obiekty, dokumentujące ważne wydarzenia i działalność wybitnych osobistości w dziejach Polski. Oficjalne wręczenie certyfikatów wpisu na listę odbyło się 10 czerwca 2021 r. w Belwederze.

Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 r. Jego celem jest utrwalanie znaczenia wielowiekowego dziedzictwa dokumentacyjnego ludzkości. Program zwraca uwagę społeczeństwa na konieczność ochrony dokumentów o szczególnym znaczeniu historycznym, które stanowią świadectwo naszej kultury i cywilizacji. W związku z jego realizacją podejmowane są również działania na rzecz upowszechnianie wiedzy i szerokiego udostępniania dziedzictwa dokumentacyjnego. W ramach Programu tworzone są 3 listy dziejowych pomników piśmiennictwa: światowa oraz regionalne i krajowe.

W wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata w 2014 r. powstała Polska Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata. Wpisywane są na nią unikalne skarby narodowego dziedzictwa o fundamentalnym znaczeniu dla historii, kultury i tożsamości naszego kraju, przechowywane na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach i muzeach.

W 2021 roku Komitet, w skład którego wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych, a któremu przewodniczy Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, po raz czwarty wyłonił wyjątkowe obiekty, które 10 czerwca 2021 r.  zostały oficjalnie uhonorowane wpisem na listę.

 

Wśród nich znalazły się:

1. Dokument Przemysła II z 15 sierpnia 1295 roku z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie
2. Dokument króla Kazimierza Wielkiego dla biskupa ormiańskiego Grzegorza we Lwowie z 4 lutego 1367 roku z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych
3. Trybunał Koronny Lubelski (1579-1811) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie
4. Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie
5. Przywilej Chełmiński z 1 października 1251 roku z zasobu Archiwum Państwowego w Toruniu
6. Średniowieczne rotulusy z klasztoru premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu (1257, 1305-1370) z zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu
7. Kolekcja utworów Fryderyka Chopina z lat 30. i 40. XIX w. z zasobu Biblioteki Jagiellońskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego
8. Rękopiśmienna spuścizna Juliusza Słowackiego (1835-1865) z zasobu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
9. Rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego (ok. 1834-1838) z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
10. Rękopis zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „W żalu najczystszym” z 1942 roku z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
11. Teki Górskiego – zbiór rękopisów do historii Polski i krajów sąsiednich w XVI w. z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
12. 5 unikatowych egzemplarzy dzieł Jana Heweliusza (1647-1690) z zasobu Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej
13. Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku z zasobu Archiwum Polskiego Radia S.A.
14. Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 roku z zasobu Towarzystwa Naukowego Płockiego
15. Mapa Księstwa Pszczyńskiego z 1636 roku z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach

Z wszystkimi wyróżnionymi dokumentami historii można było zapoznać się bliżej na wystawie pt. „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Otwarcie ekspozycji nastąpiło 9 czerwca 2021 r. na dziedzińcu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wystawa była dostępna dla mieszkańców Warszawy i turystów przed Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury przy ul. Krakowskie Przedmieście 15 w Warszawie do 30 czerwca 2021 r. Następnie wyruszyła w podróż po Polsce. 

4. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata została objęta Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Wydarzenia organizowane są przez Archiwa Państwowe, przy współpracy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Narodowego Centrum Kultury.