Autor: bzelazek

Punkt zwrotny w rozwoju parlamentaryzmu polskiego i fundament rozwoju demokracji szlacheckiej. Statuty nieszawskie postawiły znaczący krok na drodze ku demokracji, oferując już w XV wieku znaczącej części społeczeństwa udział we władzy. Dzięki ograniczeniu władzy króla i możnowładztwa średnia szlachta stała się siłą, która posiadała możliwości decydowania o kształcie państwa. Statuty zostały wydane przez króla Kazimierza […]

Jedyna w Polsce księga spisana w kancelarii zastępcy króla. Średniowieczna księga zastępcy króla to wyjątkowy produkt kancelaryjny, założony przez dygnitarza powołanego na czas nieobecności króla Władysława III Warneńczyka. Jest związana z wyjątkowym w historii Polski zjawiskiem, jakim było powołanie namiestników królewskich o kompetencjach szerszych niż posiadali starostowie i wielkorządcy. O wyjątkowości tego urzędu świadczy fakt, […]

Najstarszy, kompletny zespół generalnych metryk uniwersyteckich w Polce. Metryki Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1642 zawierają wykaz łącznie ponad 60 000 immatrykulowanych studentów z terenu Królestwa Polskiego oraz innych krajów europejskich, z pierwszych 240 lat funkcjonowania najstarszej uczelni wyższej w Polsce. Pochodzą z czasu największej świetności Uniwersytetu Krakowskiego i zawierają wpisy dotyczące znanych osób z polskiej […]

Najstarszy zachowany przekład tekstów psalmów ze Starego Testamentu, a jednocześnie jeden z najstarszych zabytków języka polskiego. Psałterz floriański zawiera zbiór psalmów w języku polskim, łacińskim i niemieckim. Spisany został na pergaminie staranną minuskułą gotycką i bogato iluminowany. Jest on bezcennym dokumentem świadczącym o rozwoju oraz stanowiącym podstawę badań filologicznych i historycznych nad średniowiecznym kształtem języka […]

Przywilej koszycki to dokument o ogromnym znaczeniu dla historii i ustroju państwa polskiego. Uważany za ostatni etap kształtowania się stanu szlacheckiego przenosił ciężar odpowiedzialności za państwo z panującego władcy na stan szlachecki. Przywilej koszycki nadany został polskiej szlachcie przez króla Ludwika Węgierskiego w Koszycach w zamian za uznanie przez szlachtę praw do korony polskiej jednej […]

„Złota bulla” języka polskiego Bulla wystawiona 7 lipca 1136 roku w Pizie w kancelarii papieskiej, na prośbę arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina, to najstarszy zabytek języka polskiego. Na mocy tego dokumentu papież Innocenty II bierze w opiekę polską prowincję kościelną ze stolicą w Gnieźnie i zatwierdza uposażenie arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Bullą znoszono zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad […]

Przechowywany na Wawelu manuskrypt Praedicationes liczy ponad 1200 lat i jest jednym z dwóch najstarszych rękopisów przechowywanych w Polsce. Powstał prawdopodobnie w skryptorium w północnych Włoszech. Napisany jest w większości pismem przedkarolińskim.  Zawiera również dekoracje nawiązujące do sztuki merowińskiej, rozwijającej się na terenie obecnej Francji. Nie wiadomo dokładnie, kiedy kodeks znalazł się na Wawelu. Przyjmuje […]

Wyjątkowa kolekcja obejmuje pięć drukowanych traktatów astronomicznych autorstwa Heweliusza. W jej skład wchodzi pięć unikatowych na światową skalę egzemplarzy: Selenographia i Cometographia – obie z odręczną dedykacją astronoma dla Biblioteki Rady Miasta Gdańska, której spadkobierczynią jest PAN Biblioteka Gdańska oraz Selenographia, Machinae coelestis pars prior i Machinae coelestis pars posterior z ilustracjami ręcznie kolorowanymi przez […]

Akta Trybunału Koronnego Lubelskiego są wyjątkowym świadectwem działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na ustrój systemu sądownictwa w I Rzeczypospolitej. Był instytucją, która wyrażała istotę demokracji szlacheckiej, instancją sądową kolegialną i niezależną od panującego. Sądzili w nim wybierani przez szlachtę sędziowie, którzy z racji wyznawanych idei, zapewniać mieli stronom sporu równość wobec prawa. Materiały archiwalne […]

Rękopis zbioru wierszy pt. „W żalu najczystszym” złożony, oprawiony i ilustrowany przez Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, najważniejszego poetę literackiego Pokolenia Kolumbów, obejmuje pisane w czasie okupacji hitlerowskiej wiersze Baczyńskiego. Są one świadectwem trwałości polskiej kultury i siły poezji, która ma moc przekraczania wojennej rzeczywistości. To ręcznie wykonany artefakt będący wysokiej klasy dziełem literackim, jak i plastycznym. […]