Świadectwo odbudowy struktur polskiego życia naukowego na początku XX w.
Założone w 1907 roku Towarzystwo Naukowe Warszawskie stawiało sobie za cel popieranie badań naukowych i ogłaszanie ich wyników w języku polskim. Przed I wojną światową Towarzystwo było największą instytucją naukową na obszarze zaboru rosyjskiego. W czasie II wojny światowej działało w konspiracji, a po wojnie na jego bazie utworzono Polską Akademię Nauk. Towarzystwo zostało reaktywowane w 1981 roku i działa do chwili obecnej.
Dokumentacja Towarzystwa to unikatowe materiały świadczące o aspiracjach polskich uczonych w zaborze rosyjskim, którzy czuli się moralnymi spadkobiercami i kontynuatorami prac Towarzystwa Przyjaciół Nauk, założonego w 1800 roku, a rozwiązanego w 1832 roku w następstwie upadku powstania listopadowego. Wśród dokumentów znajdują się protokoły zebrań, dokumentacja działalności wydziałów i komisji oraz bogate materiały wydawnicze. Odzwierciedlają one proces budowy i odbudowy struktur oraz organizacji prac Towarzystwa, będąc jednocześnie świadectwem rozwoju polskiej nauki i kultury.
Archiwum Towarzystwa do wybuchu II wojny światowej było kompletne i zachowane w należytym porządku. Przechowywano je w Pałacu Staszica. W 1939 roku władze niemieckie zabrały dokumentację personalną, akta finansowe oraz dokumentację ostatnich prac i wydawnictw. Resztę akt umieszczono w piwnicach pałacu, gdzie uległa częściowemu zniszczeniu i rozproszeniu. Po wojnie ocalała dokumentacja została przekazana Polskiej Akademii Nauk.
Więcej o Towarzystwie Naukowym Warszawskim.