Akt wprowadzający Kraków do środkowoeuropejskiego systemu prawa miejskiego
Dokument lokacyjny miasta Krakowa z 5 czerwca 1257 roku to jeden z najstarszych i najcenniejszych dokumentów z zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie. Został on wystawiony przez księcia krakowskiego i sandomierskiego Bolesława Wstydliwego, syna Leszka Białego, ostatniego przedstawiciela małopolskiej linii Piastów. Na mocy dokumentu Kraków został lokowany na prawie magdeburskim na wzór Wrocławia i zyskał status gminy samorządowej, na której czele stał dziedziczny wójt wraz z wybieraną wśród mieszczan ławą. W mieście funkcjonowała Rada Miejska kierowana przez burmistrza wybieranego spośród jej członków. Władze nie tylko administrowały miastem, lecz także pełniły funkcje sądownicze.
Dokument wymienia ponadto liczne przywileje i nadania, które uzyskali zarówno wójtowie, jak i cała gmina miejska. Lokacja wprowadziła nowe założenia urbanistyczne i architektoniczne. Wytyczono wówczas istniejący do dziś plan zabudowy Krakowa, z największym wśród miast średniowiecznych rynkiem pośrodku i odchodzącymi od niego szerokimi ulicami. Dzięki przyjęciu prawa magdeburskiego miasto wchodziło w środkowoeuropejski system prawa miejskiego, które zapewniało mu w dużym stopniu status autonomiczny, a także obecność we wspólnocie nie tyle międzynarodowej, co ponadpaństwowej. Dokument przechowywany był w skarbcu miejskim na ratuszu. W 1804 roku archiwalia, głównie księgi miejskie, zostały przekazane do archiwum miejskiego bez dokumentu lokacyjnego, który pozostał w registraturze. Stamtąd dokument lokacyjny wraz z innymi cennymi dokumentami trafił do archiwum głównego Senatu Wolnego Miasta Krakowa, a następnie w 1854 roku przejął je magistrat krakowski. 28 marca 1944 roku w związku z ofensywą sowiecką ewakuowano 12 skrzyń z dokumentami do opactwa tynieckiego. Wśród dokumentów znajdował się również dokument lokacyjny. Współcześnie zabytek przechowywany jest w Archiwum Narodowym w Krakowie.
Dodatkowe informacje o dokumencie oraz jego treść
Fotografie: Anna Seweryn