Polonia w walce o niepodległość
Działający w Chicago w latach 1916–1926 Wydział Narodowy Polski (WNP) to organizacja, której celem – oprócz organizowania życia Polaków w USA – była praca nad przywróceniem niepodległej Polski. Od 1918 r. Wydział Narodowy Polski, działając pod egidą Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, pełnił rolę narodowej centralnej organizacji wychodźstwa polskiego w zakresie spraw dotyczących Polaków na kontynencie amerykańskim, a jednym z jego najważniejszych zadań było udzielanie pomocy rodakom w odradzającej się ojczyźnie. Akta Wydziału Narodowego Polskiego są świadectwem wkładu (często niedocenianego) polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych w dzieło odzyskania przez Polskę niepodległości – dowodem ogromnej pomocy, która z ich strony trafiała do ojczyzny w czasie I wojny światowej i po jej zakończeniu.
Jedną z ważniejszych form angażowania się polonii w sprawy krajowe było zorganizowanie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie – za zgodą rządu USA – akcji rekrutacyjnej ochotników do tworzonej we Francji Armii Polskiej, tzw. Błękitnej Armii (nazywanej tak od koloru mundurów francuskich). Od października 1917 do lutego 1919 roku do centrów rekrutacyjnych zgłosiło się ponad 38 tys. ochotników, z których większość po przeszkoleniu w obozach wojskowych skierowana została do Europy, gdzie wzięła udział w walkach u boku armii Ententy (pierwsze grupy polskich ochotników odpłynęły do Europy w grudniu 1917 r.).
Akta Wydziału Narodowego Polskiego uległy rozproszeniu. Podstawowy zasób znajduje się w Muzeum Polskim w Ameryce, z siedzibą w Chicago. Część akt wytworzonych przez Centra Rekrutacyjne znalazła się w Polsce w archiwum Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, część przechowywana jest w nowojorskim archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. W aktach Wydziału znaleźć można między innymi: korespondencję Komisji Wojskowej, księgi rekrutacyjne i ankiety ochotników wstępujących do Błękitnej Armii, certyfikaty potwierdzające narodowość polską. W dokumentach reprezentowany jest cały przekrój socjalny polskiej emigracji w Stanach Zjednoczonych, od robotników i rzemieślników po aktorów i lekarzy – patriotów, gotowych z własnej woli walczyć o niepodległość Polski.
W aktach znaleźć można także: protokoły posiedzeń WNP, podczas których omawiane były sprawy polskie, korespondencję (między innymi z prezydentem Woodrowem Wilsonem i Romanem Dmowskim), odezwy i memoriały w sprawach niepodległości Polski, raporty ze zbiórek pieniędzy oraz odzieży na pomoc Polsce – czyli dokumenty dowodzące wielkiego zaangażowania polonii amerykańskiej w sprawy niepodległości i odbudowy Polski.