Data 1928

Instytucja przechowująca Narodowe Archiwum Cyfrowe i Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

Obraz odradzającej się Polski

Film Polonia Restituta przedstawia wydarzenia, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości oraz ukształtowania jej granic po latach zaborów. Został on wyprodukowany z inicjatywy Józefa Błeszyńskiego w roku 1928, kiedy obchodzono jubileusz 10-lecia odzyskania niepodległości. Dzieło miało duże znaczenie propagandowe – ukazywało wysiłek Polaków walczących o odrodzenie swojego państwa. Film wyświetlano w kinach w Polsce, a także w Stanach Zjednoczonych dla Polonii. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego pismem z 4 IV 1928 r. zachęciło młodzież szkolną do oglądania go.

W tym niemym dokumencie wykorzystano oryginalne materiały z lat 1917–1921 (m.in. Centralnego Urzędu Filmowego) oraz rekonstrukcje z lat późniejszych. Polonia Restituta ukazuje m.in.: niemiecką okupację Warszawy, walki z Ukraińcami o Galicję Wschodnią, wyzwolenie Wilna, wojnę polsko-sowiecką, sojusz polsko-ukraiński i zdobycie Kijowa, kontrofensywę polską w sierpniu i wrześniu 1920 r., zawarcie pokoju ryskiego. W filmie widoczni są m.in.: Józef Piłsudski, premier Leopold Skulski, gen. Edward Rydz-Śmigły, gen. Lucjan Żeligowski, Józef Beck. Znaczna część filmu poświęcona jest Wojsku Polskiemu – widz może zobaczyć jego wyposażenie, uzbrojenie, transport. Widoczne są także m.in.: uroczystości, architektura miast i wsi, zniszczenia wojenne.

Z uwagi na ogromne zniszczenia i ubytki, dotychczas film znany był tylko we fragmentach i jedynie w wersji czarno-białej. W zbiorach Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Narodowego Archiwum Cyfrowego przechowywane są niekompletne kopie z końca lat dwudziestych, o łącznej długości ponad 1000 metrów, zawierające fragmenty barwione monochromatycznie. Połączenie zachowanych fragmentów z obu archiwów pozwoli zmontować film Polonia Restituta w ok. 30% jego pierwotnej długości. Prace restauratorskie, prowadzone w oparciu o oryginalne, barwione taśmy z końca lat dwudziestych XX wieku, pozwolą zaprezentować dzieło z zachowaniem pierwotnego zamysłu kolorystycznego. Odrestaurowany film będzie ciekawym materiałem badawczym i edukacyjnym dla wszystkich zainteresowanych okresem I wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego – pamiątką z czasów, gdy rodziła się wolna i niepodległa Polska.