Jak powstawała Gdynia
Budowa niezależnego, nowoczesnego portu była w odrodzonej po latach zaborów Polsce jednym z głównych tematów debat politycznych i gospodarczych początku lat dwudziestych poprzedniego stulecia. Na debatach się jednak nie skończyło – 23 września 1922 r. Sejm Ustawodawczy przyjął Ustawę o budowie portu w Gdyni, która zapoczątkowała proces inwestycyjny, zakończony powstaniem najnowocześniejszego na Morzu Bałtyckim portu morskiego oraz prężnie rozwijającego się miasta (w 1921 roku Gdynia liczyła niespełna 1300 mieszkańców, w 1939 było ich już 127 tys.). Inwestycja ta miała przede wszystkim ułatwić budującemu się krajowi rozwój gospodarczy (handel morski), ale również przyczynić się do zwiększenia zdolności obronnych państwa. Od początku wrażenie robiły rozmach samego przedsięwzięcia, jego ogromna skala i nowatorstwo, a także błyskawiczne tempo prowadzonych prac. Gdynia stała się symbolem modernizacyjnych ambicji i wysiłku inwestycyjnego II Rzeczypospolitej. „Port morski w Gdyni niechaj rozniesie sławę Polskiego Państwa po morzach całego świata” – brzmiał jeden z wpisów w księdze pamiątkowej z budowy portu, i tak też postrzegana była przez Polaków ta niezwykła inwestycja.
Dokumenty związane z budową portu w Gdyni to doskonałe źródło do badań nad historią gospodarki odradzającego się państwa polskiego, ale również historii politycznej i kształtowania polityki międzynarodowej. Wśród nich znajdują się dokumenty prawne, dające legislacyjne podstawy do rozpoczęcia inwestycji – ustawa o budowie portu w Gdyni, stenogram z posiedzenia Sejmu czy protokół z posiedzenia Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, podczas którego uchwalono wniosek o budowie portu.
Początki budowy opisane są w księdze pamiątkowej zwiedzających budowę portu w Gdyni, datowanej na lata 1921–1927, a także mają swoje odzwierciedlenie w planach budowy portu w Gdyni z lat 1924–1925.
Księga została sporządzona w maju 1921 r., czyli w pierwszym etapie prac projektowo-budowalnych. Jej wyjątkowość podkreślają podpisy goszczących w latach 1921-1927 na budowie portu czołowych postaci życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego II Rzeczypospolitej, m.in. prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego, ministra przemysłu i handlu Eugeniusza Kwiatkowskiego czy Stefana Żeromskiego. Obecnie dokument ten jest eksponowany w ramach ekspozycji stałej Muzeum Miasta Gdyni „Gdynia – Dzieło Otwarte”.
Plany budowy z lat 1924–1925 obrazują skalę prac związanych ze stworzeniem od podstaw nowoczesnego portu i pokazują szczegółowo kolejne etapy przedsięwzięcia. Autorem technicznej koncepcji był Tadeusz Wenda, uznawany za jednego z „ojców Gdyni”. To jego kunszt inżynierski sprawił, że nierealnym z pozoru wizjom i marzeniom udało się nadać jak najbardziej rzeczywisty kształt.