Świadectwo życia religijnego i kulturalnego Pomorzan w okresie średniowiecza i w czasach nowożytnych
Istniejąca od końca XIV wieku Biblioteka Mariacka to kolekcja wspaniałych rękopisów zgromadzonych przez duchownych od średniowiecza do czasów nowożytnych. Większość księgozbioru stanowią średniowieczne manuskrypty prawnicze, teologiczne, medyczne i filozoficzne. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja ksiąg liturgicznych, reprezentowana przez XV-wieczny mszał krzyżacki.
Oprawę tego manuskryptu wykonano w gdańskim warsztacie introligatorskim, a miniatura Ukrzyżowanie, będąca dziełem wędrownego artysty, przedstawia Chrystusa na krzyżu oraz dwa anioły zbierające do kielichów krew z jego ran. Miniatura nawiązuje do ówczesnego malarstwa tablicowego i malarstwa burgundzkiego z początków XV wieku. Tekst rękopisu ozdabiają liczne barwne inicjały z motywami roślinnymi.
Mszał był wykorzystywany do celów liturgicznych w Kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku, o czym świadczy zapis z 1518 roku na wyklejce przedniej opracy. Stwierdza się w nim, że mszał był używany podczas sprawowania mszy świętej przy ołtarzu św. Brygidy w tymże kościele.
Bibliotekę Mariacką, której nazwa pochodzi od kościoła pod tym samym wezwaniem, utworzył Andrzej ze Słomowa. Istniała już w końcu XIV wieku, a 25 czerwca 1413 roku uzyskała przywilej od wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Datę tę uznaje się za oficjalne założenie librarii. Zbiory Biblioteki Mariackiej powiększały się intensywnie do XVI wieku, kiedy to w Europie zaczęły powstawać biblioteki publiczne. Należała do nich, będąca obecnie w strukturze Polskiej Akademii Nauk, Biblioteka Gdańska, do której na początku XX wieku przekazano zbiory Biblioteki Mariackiej.
Fotografie: Mikrofilm Center – Digital Center